گیربکس چیست

گیربکس یا جعبه دنده، دستگاهی است که با عوض کردن دنده های آن، قدرت و سرعت موتور کم یا زیاد می شود.گیربکس دارای اهرم تعویض دنده است که این اهرم (دسته دنده) در جلوی راننده قرار دارد و بوسیله آن راننده با توجه به وضعیت جاده، سرعت و قدرت اتومبیل را کم یا زیاد می کند.
داخل گیربکس دنده های بزرگ و کوچک (چرخ دنده ها)، شفت کلاچ، شفت اصلی میل گاردان، محور همیشه گرد، محور مربوط به دنده ی عقب و چهار عدد محور دیگر قرار دارد.اصول کار در گیربکس به این ترتیب است که یک دنده گرداننده (به نام دنده محرک) با دنده دیگری که اندازه ی دندانه های آن با محرک مساوی نمی باشد درگیر می شود. با حرکت دسته دنده و گرفتن کلاچ، دو دنده (یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر) با هم درگیر می شوند و دنده محرک در جهت عقربه های ساعت و دنده ی متحرک در جهت عکس عقربه های ساعت گردش می کنند.
اگر دنده کوچک تر دنده بزرگتری را بگرداند، دنده بزرگ قدرت بیشتر و سرعت کمتری دارد و بالعکس اگر دنده بزرگ، دنده کوچکتری را به گردش در آورد قدرت دنده کوچک، کمتر و سرعت آن بیشتر می شود. راننده با استفاده از این خاصیت و با توجه به وضعیت جاده دنده مناسبی را با دنده دیگری درگیر می کند تا به موتور فشار بیش از حد معین وارد نشود.
گیربکس دو نوع است گیربکس معمولی (دستی) و گیربکس اتوماتیک. در بعضی از اتومبیل ها دسته دنده بغل فرمان قرار دارد و در اکثر اتومبیل ها دسته دنده در سمت راست راننده روی گیربکس بسته شده است. برای اینکه دنده ها به راحتی جا بروند (عوض شوند) از دنده برنجی (جعبه سنکرونیزه) استفاده می شود. خاصیت دنده سنکرونیزه این است که دور دنده ها را هماهنگ نموده و هنگام تعویض دنده بدون اینکه دنده صدا بدهد راحت جا می رود.